Heeft het Nobelcomité een fout gemaakt door Rosalind Franklin NIET de Nobelprijs voor de ontdekking van de structuur van DNA toe te kennen?

De dubbele helix structuur van DNA werd voor het eerst ontdekt en gerapporteerd in het tijdschrift Nature in april 1953 door Rosalind Franklin (1). Ze kreeg echter niet de Nobelprijs voor de ontdekking van dubbele helixstructuur van DNA. De eer en erkenning in de vorm van een Nobelprijs werd gedeeld door drie andere personen.

Er is een algemene opvatting onder de wetenschappelijke gemeenschap dat Rosalind Franklin geen Nobelprijs heeft gekregen voor haar ontdekking zoals hierboven vermeld, omdat de Nobelprijs niet postuum wordt uitgereikt, en het feit dat ze eerder was overleden (in 1958), terwijl de Nobelprijs voor de ontdekking van de structuur van DNA werd uitgereikt in 1962.

Dit is echter onjuist omdat de toekenning van de Nobelprijs die niet postuum werd toegekend pas in het jaar 1974 kwam. Vóór 1974 was er geen bar volgens het standbeeld van Nobelstichting voor het postuum uitreiken van deze prijzen en in feite kregen twee personen de prijs postuum in 1931 en 1961. Hieronder vindt u het uittreksel uit de Quick Facts-pagina van de Nobelprijs-website hierover.  

“Vanaf 1974 is de Statuten van de Nobelstichting bepalen dat een prijs niet postuum kan worden toegekend, tenzij het overlijden is ingetreden na de bekendmaking van de Nobelprijs. Vóór 1974 werd de Nobelprijs slechts twee keer postuum toegekend: Dag Hammarskjöld (Nobelprijs voor de Vrede 1961) en Erik Axel Karlfeldt (Nobelprijs voor Literatuur 1931).” ⁷ 

Dit betekent dat haar vroege dood niet de reden was dat ze de prijs niet kreeg. Werd ze gemakshalve genegeerd vanwege het feit dat de Nobelprijs volgens de regels van de Nobelstichting alleen door drie personen kan worden gedeeld? Hieronder vindt u het uittreksel van de Quick Facts-pagina van de Nobelprijs-website hierover. 

"In de statuten van de Nobelstichting er staat: “Een prijsbedrag kan gelijkelijk worden verdeeld over twee werken, die elk geacht worden een prijs te verdienen. Indien een bekroond werk door twee of drie personen is vervaardigd, wordt de prijs gezamenlijk aan hen toegekend. In geen geval mag een prijsbedrag worden verdeeld over meer dan drie personen.” 

Is deze regel echt relevant, aangezien de meeste ontdekkingen zijn gedaan door een team van wetenschappers die op een interdisciplinaire manier werken? Moeten de standbeelden van de Nobelstichting worden herzien? 

Ten slotte stelt de samenvatting van de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde in 1962: "Wilkins en zijn collega Rosalind Franklin hebben de belangrijkste röntgendiffractiepatronen geleverd die Watson en Crick hebben gebruikt, evenals informatie van vele andere wetenschappers, om de definitieve model van DNAstructuur.”3 .

De titel van de Nature-publicatie in april 1953 door Franklin en Gosling zegt echter duidelijk: "Bewijs voor 2-keten-helix in kristallijne structuur van natriumdeoxyribonucleaat"^"1. Er is geen reden om dit feit te betwisten en het blijft een raadsel waarom het over het hoofd werd gezien door het Nobelcomité dat de Nobelprijs voor deze ontdekking toekende. 

Naast de bovenstaande punten lijkt het erop dat de erkenning en eer voor belangrijke ontdekkingen die zijn gedaan gewoonlijk aan wetenschappers worden verleend nadat de vondst de tand des tijds heeft doorstaan, wat logisch en verstandig is. Dit betekent dat de wetenschappers nog heel lang zouden moeten leven nadat hun ontdekking een impact heeft gehad. Een klassiek voorbeeld hiervan zijn de bewijzen ter ondersteuning van Einsteins relativiteitstheorie die pas 100 jaar later naar voren kwamen. Als Einstein nu had geleefd, zou hij zeker zijn genomineerd en mogelijk de Nobelprijs hebben gekregen voor zijn baanbrekende werk. De wijziging van de statuten van de Nobelstichting in 1974 heeft ertoe geleid dat postuum geen prijs meer zou worden toegekend en daarom creëert dit beleid een anomalie in het proces van erkenning en eer voor ontdekking aan de rechtmatige persoon.

Betekent dit dat de Nobelprijs, die de gouden standaard is geworden voor het toekennen en erkennen van ontdekkingen in de wetenschap, zijn statuten moet herzien, zodat gepaste erkenning kan worden gegeven aan de ontdekkingen die de mensheid het grootste voordeel hebben opgeleverd, zoals voorgeschreven door de wil van de van Alfred Nobel. 

*** 

Referenties:   

1. FRANKLIN, R., GOSLING, R. Bewijs voor 2-keten-helix in kristallijne structuur van natriumdeoxyribonucleaat. Natuur 172, 156-157 (1953). DOI: https://doi.org/10.1038/172156a0 

2. Nobelprijs 1962. Life's Enigma Code ontcijferen. Beschikbaar online https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1962/speedread/   

3. Maddox, B. De dubbele helix en de 'verkeerde heldin'. Natuur 421, 407-408 (2003). https://doi.org/10.1038/nature01399  

4. Elkin LO., 2003. Rosalind Franklin en de dubbele helix. Physics Today, 2003. California State University, Hayward. Online verkrijgbaar bij http://mcb.berkeley.edu/courses/mcb61/Rosalind_Franklin_Physics_Today.pdf  

5. Nature 2020. Rosalind Franklin was zoveel meer dan de 'wronged heroïne' van DNA Nature 583, 492 (2020). DOI: https://doi.org/10.1038/d41586-020-02144-4  

6. Nobel Foundation 2020. Nobelprijsfeiten - Postume Nobelprijzen. Online beschikbaar op https://www.nobelprize.org/prizes/facts/nobel-prize-facts/ Betreden op 02 augustus 2020.  

7. Nobelstichting 2020. Statuten van de Nobelstichting. Online beschikbaar op https://www.nobelprize.org/about/statutes-of-the-nobel-foundation/#par4  Betreden op 02 augustus 2020.   

***